Indian Poetics - Prof. Vinod Joshi

Indian Poetics - Expert Lecture
                     -By Prof. Vinod Joshi

Actually, I want to say that..English Department is a hub of Guest Lecture… I know that Every Department as their necessity organized guest lectures but I want to say that The Department of English(MKBU) is Exceptional. We are going to attend a series of lectures by well known Scholars and different faculties. So here I am going to share a brief summary of lectures delivered by Poet Vinod Joshi on "Indian Poetics."

Vinod Joshi is name among the great gujarati poet. Who recently write a Poem with title "Sairandhri."

Written from a different point of view which can be applicable for whole universe Human being. It is a very interesting experience to learn from him. His technique is totally different from others, who usually used to say that we are not studying for Exam, what we get here is lifelong learning.

Day started with Verbal and Floral welcome of sir. After that he started a lecture with very basic Information about 

• What we know?

• Why we have knowledge?

• Why we have some Opinions for particular things?

• How we do Criticism?

From Childhood we Know something. Very basic examples like things around us. We also have some foundational knowledge about that particular things. In our mind we have opinion for everything. Everyone had different and new opinion for things. Knowledge is at the center and it came from…

• Circulation

• Imagination

• Interaction

• Co-operation

So when we don't accept things as it is then starts Criticism and Criticism is the part of our day to day life. Same way when any Work of Art  came to us is only text But what expand it is called Literary Criticism.

"कवि: करोति काव्यानि

 रसं जानाति पंडित:"

There is one major difference between Indian Poetics and Western theory of criticism and that is...

"Western Criticism deals with the influence of the work of art and it's Ultimate Aim. While Indian Criticism deals with the process of work of art. In the world Criticism Indian Criticism is Unique."

Importance of Language

• First, There is Language

• Second, Behind Language we can see meaning

• Third, Behind every meaning there is deep emotion.

So Ultimately we use language to express our emotions and feelings. First there are five sense or instinct from which we can experience the things. But slowly and steadily with our growth we learn language and then we started thinking in that particular language and also interpret and analyse our thoughts in language and because of language our expression became limited because we can't put every emotion in words. So language is artificial and man made tool which we are using for expressing our own experiences.

Six School of Indian Poetics

Name of School	Name of Critic
રસ સંપ્રદાય	ભરતમુની
ધ્વનિ સંપ્રદાય	આનંદ વર્ધન
વક્રોક્તિ સંપ્રદાય	શ્રી કુંતક
રીતિ સંપ્રદાય	વામન
અલંકાર સંપ્રદાય	ભામહ
ઔચિત્ય સંપ્રદાય	ક્ષેમેદ્ર

રસ સંપ્રદાય - ભરતમુની

In the sixth chapter of "Natyashastra" Bharatmuni give the definition for nine kinds of Rasas…

        " विभावानूभावव्यभिचारी 

          संयोगात रस निष्पति।।"

There are mainly four kinds of Emotions which are….

• विभाव 
• अनुभाव
• संचारी भाव (व्यभिचारी भाव)
• संयोग

જેના દ્વારા રસ નિષ્પન્ન થાય તેને વિભાવ કહેવાય. વિભાવ ના 2 પ્રકાર છે..

• આલંબન વિભાવ
• ઉદ્દીપન વિભાવ

પાત્રોથી થતા રસનિષ્પન્ન ને આલંબન અને વાતાવરણ ની અસરથી થતા રસ નિષ્પનને ઉદ્દીપન વિભાવ કહે છે. પ્રતિક્રિયા રૂપે થતા રસનિષ્પનને અનુભાવ કહે છે. સ્થાયી ના હોય તેવા ભાવોને સંચારી ભાવ કહે છે. અને જયારે આ ત્રણેય ભાવોનું સંયોજન થાય ત્યારે તેને સંયોગ કહે છે.

Bharatmuni mentioned nine Rasas in his Natyashastra which all emerged from Sthayibhav.

સ્થાયીભાવ	રસ-નિષ્પત્તિ
રતિ	શ્રુંગાર
શોક	કરુણ
ઉત્સાહ	વીર
ક્રોધ	રૌદ્ર
હાસ	હાસ્ય
ભય	ભયાનક
જુગુત્સા	બિભત્સ
વિસ્મય	અદ્ભૂત
શમ/નિર્વદ	શાંત

We can't remove or completely destroy the Sthayibhav. It only can be controlled. And all Rasa born from that particular emotion. Rasas are incomparable and supreme. There are four critics who fulfill and also expand the views of Bharatmuni.

1) Bhatt Lollat- Theory of Creationism

ભટ્ટ લોલ્લટ કહે છે કે રસ હોય જ નઈ, પરંતુ અભિનેતા પેલા પોતાનામાં રસ નિષ્પન્ન કરે છે અને તેની અનુભૂતિ દર્શક ને પણ થાય છે. આ સિદ્ધાંત ને ઉત્પત્તિવાદ ના સિદ્ધાંત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.

2) Shree Shankuk- Theory of Permissiveism

What he believes that there is nothing like Rasas but all is our assumption and guessing. And he gave the theory of Permissiveism. અહીં તેઓ ચાર પ્રકારની પ્રતિતિ આપે છે…

Sr no.	Name of પ્રતિતિ
1.	યથાર્થ પ્રતિતિ
2.	મિથ્યા પ્રતિતિ
3.	સંશય પ્રતિતિ
4.	સાદ્રશ્ય પ્રતિતિ

3) Bhatt Nayak-Theory of Nepotism - ભુક્તિવાદ નો સિદ્ધાન્ત.

4) Abhinav Gupt - Theory of Expressionism (અભિવ્યક્તિવાદ) 

ધ્વનિ સંપ્રદાય - આનંદ વર્ધન

Language is made up with sound. Language is merely a tool to express our thoughts. If we know the meaning and Language both then there of possibility of effective communication. Language which is used in poetry is never suggest straight forward meaning. It has layer within layer which denotes multiple interpretation.

અભિધા	Take direct meaning
લક્ષણા	If we don't get direct meaning then need to take nearby meaning
વ્યંજના	We can get direct meaning but need to take another meaning

Word doesn't have meaning. It is applied by our imagination. The meanings of words changed with different contexts. So meanings are movable. Anandvardhan said that…

           

ध्वनि: काव्यस आत्मा।

વક્રોક્તિ સંપ્રદાય - શ્રી કુંતક

"वेदग्ध्यभंगीभणिती इति वक्रोक्ती।"

Vakrokti is a kind of Saundarya Shashtra used to create aesthetic and pleasure on readers mind. It creates visualization of images. Poet play with language and try to twist the language.

કુદરત ની સાથે કલાનું સંયોજન સૌપ્રથમ કુંતકે કર્યું. તેઓ કહે છે આ આખાં બ્રમ્હાન્ડમાં ખૂણા જેવું કઈ છે જ નઈ. બધે વળાંકો જ છે. એવી જ રિતે ભાષા માં પણ વક્રોક્તિ લાવવાથી સૌંદર્યનું સર્જન થાય છે.

"તળાવને વાગેલો પથ્થર

તરંગ થઈને તળાવને પંપાળે."

"ખીંટીએ ઓઢણીને પૂછ્યું કે ક્યાં ચાલ્યા

તો ઓઢણીએ કહ્યું 'ઉડવા'."

ભાષાની કાનસ કવિ પાસે છે. એ જેમ ઇચ્છે તેમ ભાષાને તોડી-મરોડીને વાપરી શકે છે. રાજશેખર 'કાવ્યમીમાંસા' માં બે પ્રકારની પ્રતિભાની વાત કરે છે…

• કારયિત્રી પ્રતિભા - સર્જન કરવાની શક્તિ જે કવિ પાસે હોય છે.
• ભાવયિત્રી પ્રતિભા - ભાવન કરવાની શક્તિ જે વાંચકો પાસે હોવી જોઈએ.

"જેટલું મહત્વ કારયિત્રી પ્રતિભાનું છે,

એટલું જ મહત્વ ભાવયિત્રી પ્રતિભાનું પણ છે"                 

 -રામનારાયણ પાઠક

ત્રણ પ્રકારની અભિવ્યક્તિઓ

પ્રાસાદીકતા

ઓજસ

માધુર્ય

અલંકાર સંપ્રદાય - ભામહ

Human being used to wear Ornaments to look beautiful in the same manner, poet use Figures of Speech to make their work attractive. Ornaments is necessary but not compulsory. In literature Alamkara is very important. Mammata used to say that…

"ક્યારેક અલંકાર વગરનું પણ

મોટાભાગે અલંકાર વાળું કાવ્ય."

There are mainly two kinds of Alamkara…

1. Arthalamkara
2. Shabdalamkara

One interesting thing said by Bhamah is that is we identify the figures of speech then it's beauty is gone. It should be melted in it that one cannot find it easily. There should be Subjective Corelativity- T.S. Eliot (તાટસ્થયપૂર્વકનું તાદાત્મય).

So it is very knowledgeable  and fruitful session with prof. Vinod Joshi sir. It is our honour to get a chance to learn from him. His way to explaining things is very elaborative and live. So we are thankful to Vinod joshi sir and aldo thankful to Dr. Dilip Barad sir for organizing such a meaningful session.

Thank you....